Uit de krant // Kassa kassa! Wat verwacht jij? (1/2)

JAN DE PLUS

"Ik ken het Industriemuseum al heel lang, al sinds een tentoonstelling rond affiches in 1984. Enkele jaren terug werkten we nog samen voor de expo Amai email! Een heel groot gedeelte van mijn vrije tijd gaat naar onderzoekswerk betreffende de geschiedenis van de Belgische emailindustrie, en dan in het bijzonder het geëmailleerde reclamebord. Dat is meer dan 25 jaar geleden op een toevallige manier begonnen en is een grote passie geworden. Mijn expertise ligt dus vooral daar, en bij uitbreiding bij de aanwezigheid van reclame in het Belgische straatbeeld. Ik verwacht van de expo dat hij niet enkel leuk is, maar ook aanzet tot zelfreflectie over ons koopgedrag. Meestal vallen bezoekers wel voor het nostalgische aspect – de mensen zullen ontegensprekelijk het centraal gelegen winkeltje het leukst vinden! – maar uiteindelijk zal men ook vaststellen dat ons koopgedrag, zowel vroeger als nu, dikwijls aanleiding geeft tot heel wat wantoestanden. Ik hoop dat een bezoek leidt tot heel wat interessante jong/oud-confrontaties; aangename discussies en verhalen die uitgewisseld worden tussen verschillende generaties. Ik hoop dat ik dan meermaals stiekem kan meeluisteren."

Een wand vol affiches en geëmailleerde borden toont de evolutie van reclame doorheen de tijd.
Foto: Martin Corlazzoli

DIANE DEVRIENDT

"Ik ben algemeen directeur van Markant vzw, het netwerk van actieve en ondernemende vrouwen. Onder onze 20.000 leden bevinden zich heel wat vrouwen die zelfstandig ondernemend zijn, waarvan een groot deel actief in retail. Wij dragen mensen die ondernemen met eigen middelen een warm hart toe, en proberen meer vrouwen enthousiast te maken voor het ondernemerschap. Er zijn in verhouding immers nog te weinig vrouwen die dit mooie beroep aandurven. Mijn kennis situeert zich dus vooral op het vlak van ondernemerschap en het inhoudelijke terrein daarrond. Ik vind het positief dat er een expo werd gemaakt rond consumptie en distributie. Het is een sector waarin veel mensen tewerkgesteld zijn, maar die vaak onderbelicht of ondergewaardeerd blijft. De coronacrisis heeft ons laten zien hoe levensbelangrijk die sector eigenlijk wel is. Vrouwen zijn historisch gezien altijd al erg actief geweest binnen winkels en distributie. Ik had nog niet eerder kennisgemaakt met het Industriemuseum, maar verwacht een boeiende belevenis die aanzet tot nadenken en tot debat, visueel mooi uitgewerkt met herkenningspunten voor de bezoeker. Een vleugje nostalgie mag niet ontbreken, maar ook actuele topics dienen aan bod te komen. Het zal fijn zijn het kleine kruideniertje terug te vinden, het winkeltje waar ik vroeger na school snoepjes ging kopen. Maar een visie op de distributie van de toekomst hoop ik er zeker ook te vinden. Het coronatijdperk heeft digitaal kopen naar een hogere versnelling gebracht. Wat zal dit betekenen voor winkelen in de toekomst? Wat wordt de plaats van de fysieke winkel?"

Pakjes, pakjes, pakjes! Aan huis geleverd door pakjeskoeriers, soms met een wurgcontract. Hoe shoppen we in de toekomst?
Foto: Martin Corlazzoli

DAVID SLOSSE

"Ik werk bij de dienst Beleidsparticipatie van de Stad Gent, ik sta er in voor de communicatie. We zorgen onder meer voor inspraak en laten Gentenaars mee participeren en mee bouwen aan een betere stad en betere wijken. In mijn vrije tijd ben ik op vele fronten actief, maar nog het meest met het schrijven van verhalen. Zo maakte ik met enkele buren een boek en een documentaire over de verdwenen kleinhandel in mijn straat (‘Tuinstraat, van winkel- tot woonstraat’) en een boek over twintig Gentse huizen van vertrouwen (‘De Voortzetting’). Die boeken en verhalen over handelszaken zijn ook de reden waarom ik in de stuurgroep zetel. Inhoudelijk hoop ik dat Kassa kassa! de bezoeker niet alleen een historisch besef meegeeft – hoe snel is alles veranderd, welke omwentelingen maken we nu door en voor welke uitdagingen staan we op het vlak van consumptie en distributie – maar ook tot nadenken stemt over ons huidige consumptie- en distributiegedrag. Dat alles zonder belerend over te komen. Ik verwacht een verrassende uitwerking, waarbij niet het nostalgische maar eerder het creatieve eruit springt. Sowieso zal een deel van het publiek gecharmeerd zijn door merken, producten en reclames van vroeger; het winkeltje wordt een blikvanger. Maar ik hoop vooral dat de bezoeker tot enkele verrassende ontdekkingen zal komen. Consumptie, handel en distributie zijn thema’s die enorm onderhevig zijn aan veranderingen. Tijd om te midden van deze wervelwind eens stil te staan en meerdere blikken achteruit te werpen. Wie terugblikt, kijkt vaak met een frissere blik naar de toekomst."

Ook enkele goed bewaarde winkelinterieurs kregen een plekje in de tentoonstelling.
Foto: Martin Corlazzoli

MIEN GILLIS

"UNIZO, de Unie van Zelfstandige Ondernemers, vertegenwoordigt meer dan 10.000 zelfstandige handelaars in Vlaanderen, organiseert campagnes en opleidingen voor winkeliers en heeft heel wat ervaring met en publicaties rond het thema handel. Als expert retail bracht ik naar de stuurgroep een portie kennis mee over zelfstandige handelaars, trends in de sector en het koopgedrag van consumenten. Mensen zullen vermoedelijk wel houden van het nostalgiegevoel in de expo, de herinnering aan hoe het vroeger was, en zich realiseren dat winkels en winkelen sterk veranderd zijn. Zelf kijk ik erg uit naar het thema lokaal kopen en meer specifiek de Winkelhier-campagne, dat is een beetje mijn baby. (lacht) Het is goed dat de detailhandel een plaats heeft in de expo. Die vervult een essentiële rol in onze maatschappij en economie. De detailhandel is echter in sneltempo grondig aan het veranderen. Een combinatie van economische, technologische, demografische en maatschappelijke ontwikkelingen heeft ervoor gezorgd dat consumenten anders winkelen. Van alle economische activiteiten is de detailhandel misschien wel het meest onderhevig geweest aan een veelheid van trends in mode, smaken, gedrag van klanten, beslissingen van leveranciers, evoluties in de technologie, de dagelijkse druk van concurrentie … De handelaar van vandaag verschilt enorm van die van pakweg tien jaar geleden. Ook de term ‘detailhandelaar’ is nu veel ruimer. De detailhandel slaat al lang niet meer alleen op de klassieke fysieke winkel in de dorpskern."

DONALD WEBER

"Ik ben doctor in de geschiedenis en werk als Hoofd Onderzoek bij Amsab-Instituut voor Sociale Geschiedenis. Het Industriemuseum en Amsab-ISG hebben heel wat gemeen. Zo zijn we beiden ontstaan uit de vakgroep Geschiedenis van de Universiteit Gent en beide Gentse instituten werken dan ook regelmatig samen. Ik heb in een ver verleden nog onderzoek gedaan naar reclamestrategieën van grootwarenhuizen in de Veldstraat in Gent, wat goed aansluit bij het thema van de tentoonstelling. Bovendien ben ik ook de auteur van een boek over werknemers in de transportindustrie, van dokwerkers tot truckers (Leven en werken in de Belgische transportindustrie 1913-2013). Deze en andere expertise stelde ik ter beschikking in de stuurgroep."

MARTINE VERMANDERE

"In 1987 maakte ik voor mijn scriptie bij de vakgroep Geschiedenis aan de UGent een overzicht van de middenstandspers in België tot 1940. Daarnaast behandelde ik ook de concurrentie tussen kleinhandelaars, coöperatieven en grootwarenhuizen. Vandaag ben ik aan de slag als publieksmedewerker van het Amsab-Instituut voor Sociale Geschiedenis. Het instituut heeft inderdaad heel wat raakpunten met het Industriemuseum en we werken dan ook vaak samen. Ik ben grote fan van industrieel erfgoed, maar ben vooral lid van de stuurgroep omdat mijn ouders van 1956 tot 1994 een kruidenierszaak hadden: ‘De Gouden Appel’ in Gentbrugge. Mijn favoriete object is dan ook ongetwijfeld de gruyère-koffiemolen die onze familie uitleende voor deze tentoonstelling, samen met een foto van mijn ouders in hun winkel. Mensen die de expo bezoeken zullen het net als ik vast fijn vinden om zaken uit hun jeugd te herkennen. Maar naast een trip down memory lane verwacht ik ook een interessante beschouwing van hoe men naar distributie en consumptie kijkt, zowel vroeger als vandaag. Want het thema heeft een grote actualiteitswaarde: korte keten, winkelhieren, e-commerce, verspilling, bewustwording, (over)consumptie …"

Een molen die zowel gruyèrekaas als koffie maalt? Jawel!
Foto: Martin Corlazzoli