Rechts op bovenstaande foto zie je de ingekaderde verpakkingslabels op de drukkerijafdeling van het Industriemuseum.
Foto: Martin Corlazzoli
Op het AEPM-congres, de jaarlijkse bijeenkomst van de Association of European Printing Museums, ontmoet collectie- en onderzoeksmedewerker Pieter Neirinckx een groep Vikingen uit het Noorse Stavanger. Daar bevindt zich het IDDIS, waar The Norwegian Printing Museum en The Norwegian Canning Museum samen onder één dak huizen. Met 'iddis' wordt in het lokale Noorse dialect van Stavanger verwezen naar labels, en dan vooral de labels die je op conservenblikken vindt. 'Iddis' is kort voor 'iddikett' of 'etikett', en dat herkennen we dan wel weer.
Dat de twee musea de handen in elkaar slaan, hoeft niet te verwonderen. Ze delen een gemeenschappelijk industrieel verleden. Wanneer de conservenindustrie boomt, van 1916 tot 1958, vormt deze een perfecte voedingsbodem voor de grafische industrie in de stad: er zijn immers kleurrijke labels en verpakkingen nodig voor de vele blikken.
Voor collega Pieter wordt het toevallige treffen met de Noren een erg bijzondere ontmoeting. Niet alleen is het fijn om nóg een museum te leren kennen dat én drukkerijerfgoed, én verpakkingen verzamelt, maar het Industriemuseum heeft ook zelf een twintigtal conservenlabels uit Stavanger in de museumcollectie. De Noorse collega’s lijken dan ook blij verrast om Stavanger-labels in een buitenlandse verzameling te vinden.
De conservenlabels dateren is specialistenwerk, want een vervaldatum staat doorheen de tijd jammer genoeg niet altijd vermeld op de etiketten. Erik Hennum-Bergsagel deelt alvast een reeks tips om het dateren te vergemakkelijken. Vermeldingen van gewicht komen er pas vanaf 1917. Staat er 'brisling' of 'sild' op het etiket, dan stamt het sowieso uit de periode na 1916, want vanaf dan krijgen de Noren niet langer de toestemming om hun producten overal in Europa als sardines te benoemen. Ook specifieke bedrijfsgegevens kunnen helpen. Wanneer dus hier en daar een drukkerij wordt vermeld op de labels, zoals de Stavanger Etiketfabrik, en je weet dat een brand de activiteiten van die onderneming in 1920 heeft stilgelegd, dan vormt ook dat weer een indicatie bij het dateren. Op die manier kan het merendeel van de Noorse etiketten in de collectie van het Industriemuseum gedateerd worden rond de Eerste Wereldoorlog.
Trek je deze zomer naar het Noorden? Weet dan dat er in Stavanger meer te beleven valt dan het beklimmen van de Preikestolen :)!
