Interview met Jaak Bormans over zijn werk in de Belgische metaalindustrie

Beluister dit fragment uit het interview met Jaak, waarin hij vertelt over de komst van de computer waardoor de tekentafels verdwenen. Dit fragment maakt deel uit van een uitgebreider interview in het kader van het project 'Hun werk, hun leven. Getuigenissen uit de metaalindustrie (1970-2020)'.

Jaak Bormans (°1952) wordt in Wilrijk geboren, maar groeit op in Hoboken. Daar woont hij zijn hele leven. Zijn vader is metaalbewerker, zijn moeder baat een kleine kledingwinkel uit. Jaak studeert mechanica (A2) aan het Rijkinstituut voor Technisch Onderwijs of RITO in Hoboken, vlakbij het Schoonselhof. Daar krijgt hij de smaak voor het technisch tekenen te pakken.

Na zijn legerdienst wil Jaak absoluut aan de slag gaan als technisch tekenaar. Hij solliciteert op verschillende plaatsen en kan beginnen bij Henschel Engineering. Daar werkt hij slechts een maand, omdat hij via zijn kennissenkring een aanbieding krijgt om te beginnen bij Batchet. Deze dochteronderneming van de Amerikaanse wapenfabrikant Raytheon in Antwerpen ontwikkelt buizenstelsels , ook piping genoemd. Daar werk hij enkele jaren, waaronder bijna 2 jaar op detachering in Den Haag. Op dat moment gaat het bedrijf failliet.

Via zijn buurman komt Jaak in 1977 terecht bij Umicore. Daar heeft hij al eerder zonder succes gesolliciteerd op het studiebureau. Hij blijft er zijn hele verdere carrière en wordt uiteindelijk projectleider. Hij werkt in een grote ruimte met tientallen andere technisch tekenaars, allemaal mannen, en tekent mee aan nieuwe constructies voor de vestiging in Hoboken. Jaak ontwikkelt vooral voor constructies in staal en inox, hoewel er voor bepaalde non-ferrometalen soms in meer bijzondere materialen, zoals glas, wordt gewerkt. Om de uitvoering van zijn tekeningen mee in goede banen te leiden, komt hij overal in de fabriek. Hij gaat ook af en toe naar de vestigingen in Olen en Balen.

Umicore is volgens Jaak aanvankelijk een erg hiërarchische en sterk Franstalige omgeving: veel ingenieurs en kaderleden spreken enkel Frans. Dat verandert geleidelijk. Jaak maakt ook de overgang mee van het technisch tekenen met potlood op grote tekentafels naar computerprogramma’s zoals Autocad en op het einde van zijn carrière Autocad 3D. Dat is aanvankelijk een hele aanpassing, maar betekent ook een enorme tijdsbesparing. Bovendien investeert Umicore sterk in de bijscholing van zijn werknemers.

Jaak ziet een mentaliteitswijziging op het vlak van milieu en vervuiling binnen het bedrijf. In de periode dat hij er werkt, wordt de fabriek helemaal gerenoveerd en vernieuwd. Daarbij worden veel vervuilende processen anders aangepakt.

Jaak gaat op pensioen in 2011, nadat hij al enkele jaren deeltijds werkt. Hij kijkt tevreden terug op zijn loopbaan. De ambitie die hij na zijn schooltijd had om als technisch tekenaar aan de slag te kunnen gaan, heeft hij kunnen waarmaken.

Binnenzicht van het teken- en ontwerpbureau van machinebouwer SEM-Carels (later ACEC) in Gent, 1954. F10209-020 - Collectie Industriemuseum